Manipülasyon, bir kişinin kendi düşünce, davranış ve istekleri doğrultusunda karşısındaki kişinin düşünce, davranış ve isteklerini değiştirmeye çalışmak şeklinde tanımlanmaktadır. Bu gibi bir durum ile iş yaşamında romantik ilişkilerimizde aile ilişkilerimizde ve toplumsal ilişkilerde rastlamak mümkündür.
Manipülasyon türleri kendi içinde 5 farklı şekilde görülebilir. Bunlar duygusal manipülasyon, sözlü manipülasyon, davranışsal manipülasyon, bilgi manipülasyonu ve sosyal manipülasyon şeklinde sınıflandırılmaktadır. Bu çeşitler arasından en yaygın görülenlerden biri olan duygusal manipülasyon bilinçli bir şekilde yapılan aldatmaca ile kişilerin algısını, duygu, düşünce ve davranışlarını değiştirmeyi amaçlamak şeklinde tanımlanabilir. Bu manipülasyon tekniği karşısındaki kişi etkilenene kadar devam edecek ve kişi etkilenince de bir süre sonra kişinin gerçeklik algısını değiştirerek psikolojik baskı altında hissettirecektir. Bu da manipülasyona maruz kalan kişinin ruhsal bozulmalar yaşamasına korku ve tehdit hissetmesine çaresizlik yaşamasına ve benlik saygısının azalmasına yol açabilmektedir. Bu etkiler aşırıya kaçtığı taktirde duygusal manipülasyona maruz kalan kişinin hayatında travmatik süreçler yaratabilmektedir. Bu etkilerden korunmak adına duygusal manipülasyonu tanımak oldukça önemlidir. Peki nelerdir bu manipülasyon davranışları?
Manipüle edici davranışlar nelerdir?
- Suçluluk Tetikleme: Bu manipülasyon tekniği kişinin başına gelen olumsuz olaylarda kendi hatalarının sorumluluğunu almaktansa olayı karşısındaki kişinin suçuymuş gibi aktararak o kişiye suçluluk hissi uyandırmayı hedefler. Buna kurban rolünü oynamak da dahildir.
- Zorla Yardım Alma: Manipülatör karşı tarafın ilgisini, zaaflarını veya güçlü yönlerini takip eder ve bu bilgileri karşı tarafı manipüle etmek ve kendi çıkarlarına hizmet etmek için kullanır. Bu durum genellikle karşı tarafın yardımseverliğini veya empati yeteneğini istismar etme şeklinde görülür.
- Hile: Hile, manipülatörün gerçekte var olan durumu gizleme veya çarpıtma yoluyla karşıdaki kişiye dürüst olmayan bir tutum sergilemesidir. Manipüle etmek gerçeği çarpıtarak ya da önemli bilgileri saklayarak karşı tarafın gerçek durumu anlamasını ve buna uygun bir tepki vermesini engelleyerek gerçekleşir. Bu durum genellikle karşı tarafa yanıltıcı bilgiler verme veya belirli bir durumu abartma şeklinde görülür.
- Kapıya Ayak Koyma Tekniği: Bu tekniği kişinin birinden büyük yardım istemeden önce yapılma ihtimali daha yüksek olan küçük bir yardım istemesi şeklindedir. Manipülasyon küçük görünen yardımı kabul eden kişinin, büyük yardıma da evet diyeceği mantığıyla uygulanmaktadır. Bu teknik en yaygın kullanılan manipülasyon araçlarından biridir.
- Git Gide Artan Ricalar Tekniği: Bu teknik, temel olarak hedefe öncelikle kabul edebileceği nitelikte bir öneri sunulması sonrasında ise kabul edeceği noktaya kadar kişinin önerisini adım adım büyütmesi şeklindedir.
- Yüzüne Kapıyı Çarpma Tekniği: Bu teknikte kişi karşısındaki kişiden öncelikle kabul etmeyeceğini bildiği büyük bir talepte bulunur. Karşısındaki kişi bu büyük teklifi reddettiğinde de ikinci ve daha küçük olan talebini sunar. Daha önce büyük bir talebe hayır demiş olması reddeden kişinin istekte bulunan kişiye karşı borçlu hissetmesine sebep olabilmektedir. Bu yolla manipülasyonu uygulayan taraf ikinci isteğinin kabul edilme ihtimalini artırmaktadır.
Manipüle edici davranışlar romantik ilişkilerde nasıl görülebilir?
- Sevgi bombardımanı (love bombing): Sevgi bombardımanı yani “love bombing” partnerini hızlıca etkilemek ve kendine bağlamak için yoğun şekilde ilgi ve sevgi göstermek olarak tanımlanabilir. Love bombing yapan kişi genellikle yoğun ilgisini bir anda keserek karşısındakinde kafa karışıklığına sebep olabilir.
- Gashlighting: Romantik ilişkilerde gaslighting partnerlerden birinin karşısındakinin gerçeklik algısını yanıltarak üzerinde güç sahibi olmaya çalışması anlamına gelmektedir. En sinsi manipülasyon tekniklerinden olan gaslighting, partnerin kendi düşüncelerine gördüklerine veya bildiklerine olan inancını kaybetmesi ve manipüle eden kişinin görüşlerini benimsemesini amaçlar.
- Kişiyi kendinden şüphe ettirmek: Partnerinin gerçeklik algısına müdahale ederek kendinden şüphe etmesine sebep olacak kontrol ve müdahale yöntemleri kullanmaktır.
- Pasif agresif tavırlar: Karşıdaki kişiyi etkileyen bazı olumsuz davranışlar ardından partnerin “Şaka yaptım.” , “Ya sen her şeyi kişisel algılıyorsun.” gibi alaycı düzeyde yorumlar yapması.
- Üçgen Oluşturma: Kişinin savunduğu fikri veya kendi davranışını haklı çıkarmak ve karşısındaki kişinin güvensiz hissetmesine sebep olmak amacıyla üçüncü bir kişiyi konuya dahil etmesidir. Örneğin; manipülatör “Böyle düşünen sadece ben değilim.” , “Arkadaşlarına da aynısını yapıyorsun.” gibi cümlelerle kişiyi yalnızlaştırabilir.
- Sessiz muamele: Karşı taraf ile iletişimi keserek ve onu görmezden gelerek onun üzerinde kontrol kurmayı hedefleyen, duygusal anlamda cezalandırıcı davranışlardır.
Manipülasyona uğradığımı nasıl anlarım?
Eğer yukarıda bahsedilen manipülatif davranışlar ile sıklıkla karşılaşıyorsanız, kendi davranışlarınızdan şüpheye düşmeye başladıysanız, içgüdüleriniz size bir sıkıntı olduğunu söylüyorsa, yoğun suçluluk hisleri yaşıyorsanız, kişiliğiniz ile ilgili algınız bulanıklaşıyor ve akıl sağlığınızı sorgulamaya başlıyorsanız manipülatif bir ilişki yaşıyor olabilirsiniz.
Manipülasyondan kendimi nasıl korurum?
İlişkide duygusal manipülasyona maruz kaldığınızı düşündüğünüz yerde kendinize “Bu ilişkide nasıl hissediyorum? Onun yanından ayrıldığımda nasıl hissediyorum. Bu yaşananların ne kadar benim davranışlarım ile ne kadar onun davranışları ile bağlantılı olabilir? Suçluluk ve kendinden şüphe duygularını sıklıkla hissediyor muyum? Kendimi sürekli hata yapmaktan korkarken buluyor muyum?” sorularını sorabilirsiniz. Bu soruların sonucunda gerçekten manipülatif bir partner, patron veya arkadaş ile ilişkide olduğunuzu fark ediyorsanız ilişkilerde sınırlarımızı sorumak kendimizi korumak adına oldukça önemlidir.
K̥̊o̥̊ş̥̊ů̥l̥̊s̥̊ů̥z̥̊ ̥̊s̥̊e̥̊v̥̊i̥̊n̥̊
ᑎ.ᔕ.
yamtar
MiYaSer